logo

ジョルダンの補題の証明 📂複素解析

ジョルダンの補題の証明

定理 1

半円弧Γ\Gammaz(θ)=Reiθ,0θπz(\theta) = R e^{i \theta} , 0 \le \theta \le \piとして表した時、関数f:CCf: \mathbb{C} \to \mathbb{C}Γ\Gamma連続であり、さらにlimzf(z)=0\displaystyle \lim_{z \to \infty} f(z) = 0であれば、任意の正のmR+m \in \mathbb{R}^{+}に対して limRΓemizf(z)dz=0 \lim_{R \to \infty} \int_{\Gamma} e^{m i z } f(z) dz = 0

説明

[ジョルダン]jordanという発音は、コングリッシュではなくフランス語から来ている。補題なので、その意味をすぐに把握するのは難しく、様々な積分テクニックに使われる程度を知っておけば十分だ。証明は面倒に見えるが、意外と何もないので、一度はしっかり学んでみるのも悪くない。

フーリエ変換

フーリエ変換: Ff(ξ):=f(x)eiξxdx\mathcal{F}f(\xi):=\int _{-\infty} ^{\infty}f(x)e^{-i \xi x}dx

ξ=m>0-\xi = m > 0であり、連続関数f:RRf : \mathbb{R} \to \mathbb{R}limxf(x)=0\lim_{x \to \infty} f(x) = 0を満たすならば、形式的にはジョルダンの補題の被積分関数はフーリエ変換で現れる形と似ている。

証明

まず、 Γemizdz=0πemizdz0πemiRcosθemRsinθiReiθdθ=R0πemRsinθdθ=2R0π/2emRsinθdθ \begin{align*} \left| \int_{\Gamma} e^{m i z} dz \right| =& \left| \int_{0}^{\pi} e^{m i z} dz \right| \\ \le & \int_{0}^{\pi} \left| e^{m i R \cos{\theta}} \right| \left| e^{- m R \sin{\theta}} \right| \left| i R e^{i \theta} \right| d \theta \\ =& R \int_{0}^{\pi} e^{-m R \sin \theta} d \theta \\ =& 2 R \int_{0}^{\pi/2} e^{-m R \sin \theta} d \theta \end{align*} 有界であることを示す。0=sin00 = \sin 0であり、 2π=ddθ2θπθ=0<ddθsinθθ=0=1 {{ 2 } \over { \pi }} = \left. {{ d } \over { d \theta }} {{ 2 \theta } \over { \pi }} \right|_{\theta = 0} < \left. {{ d } \over { d \theta }} \sin \theta \right|_{\theta = 0} = 1 したがってθ[0,π2]\displaystyle \theta \in \left[ 0 , {{\pi} \over {2}} \right]では2πθsinθ\displaystyle {{2} \over {\pi}} \theta \le \sin{\theta}である。指数関数に行けば、emRsinθemR2πθ\displaystyle e^{-m R \sin \theta} \le e^{-m R {{2} \over {\pi}} \theta }であるため、 Γemizdz2R0π/2emR2πθdθ=2R[πmR2emR2πθ]0π/2=πm(1emR)<πm \begin{align*} \left| \int_{\Gamma} e^{m i z} dz \right| \le & 2 R \int_{0}^{\pi/2} e^{-m R {{2} \over {\pi}} \theta} d \theta \\ =& 2R \left[ - {{ \pi } \over { mR 2 }} e^{-m R {{2} \over {\pi}} \theta} \right]_{0}^{ \pi / 2} \\ =& {{\pi} \over {m}} (1 - e^{-mR} ) \\ <& {{\pi} \over {m}} \end{align*} すなわち、有界であることが示された。仮定からffΓ\Gamma上で連続でありlimzf(z)=0\displaystyle \lim_{z \to \infty} f(z) = 0であるため、任意のε>0\varepsilon >0に対して 1z<δ    f(z)<ε \left| {{1} \over {z}} \right| < \delta \implies |f(z)| < \varepsilon これを満たすδ>0\delta > 0が存在するだろう。Γ\Gamma上でz=R|z|=Rであるため、RRに関して整理すると、 1R<δ    f(z)<ε {{1} \over {R}} < \delta \implies |f(z)| < \varepsilon すなわち、任意のε>0\varepsilon >0に対して 1R<δ    Γemizf(z)dz<εΓemizdz<επm {{1} \over {R}} < \delta \implies \left| \int_{\Gamma} e^{m i z} f(z) dz \right| < \varepsilon \left| \int_{\Gamma} e^{m i z} dz \right| < {{ \varepsilon \pi} \over {m}} これを満たすδ>0\delta > 0が存在し、次のことが得られる。 limRΓemizf(z)dz=0 \lim_{R \to \infty} \int_{\Gamma} e^{m i z } f(z) dz = 0


  1. Osborne (1999). Complex variables and their applications: p166. ↩︎