1계 상미분방정식의 초기값 문제에 대한 솔루션의 존재성과 유일성
📂상미분방정식 1계 상미분방정식의 초기값 문제에 대한 솔루션의 존재성과 유일성 정리 E E E 가 R n \mathbb{R}^{n} R n 에서 열린집합 이고 f ∈ C 1 ( E ) f \in C^{1} (E) f ∈ C 1 ( E ) 와 ϕ 0 ∈ E \phi_{0} \in E ϕ 0 ∈ E 에 대해 아래와 같은 초기값 문제 가 주어졌다고 하자.
{ ϕ ˙ = f ( ϕ ) ϕ ( 0 ) = ϕ 0
\begin{cases} \dot{ \phi } = \mathbf{f} ( \phi ) \\ \phi (0) = \phi_{0} \end{cases}
{ ϕ ˙ = f ( ϕ ) ϕ ( 0 ) = ϕ 0
그러면 어떤 구간 [ − h , h ] ⊂ R [-h,h] \subset \mathbb{R} [ − h , h ] ⊂ R 에서 주어진 초기값 문제의 솔루션 ϕ ( t ) \phi (t) ϕ ( t ) 는 유일하게 존재한다.
증명 전략: 존재성을 먼저 보인 후 유일성을 보이겠다. 노테이션으로는 유클리드 공간 R n \mathbb{R}^{n} R n 의 볼 을
B ( x 0 ; d ) : = { x ∈ R n : ∣ x 0 − x ∣ < d } B [ x 0 ; d ] : = { x ∈ R n : ∣ x 0 − x ∣ ≤ d }
\begin{align*}
B \left( \mathbf{x}_{0} ; d \right) :=& \left\{ \mathbf{x} \in \mathbb{R}^{n} : | \mathbf{x}_{0} - \mathbf{x} | < d \right\}
\\ B \left[ \mathbf{x}_{0} ; d \right] :=& \left\{ \mathbf{x} \in \mathbb{R}^{n} : | \mathbf{x}_{0} - \mathbf{x} | \le d \right\}
\end{align*}
B ( x 0 ; d ) := B [ x 0 ; d ] := { x ∈ R n : ∣ x 0 − x ∣ < d } { x ∈ R n : ∣ x 0 − x ∣ ≤ d }
과 같이 표현한다. 당연히 좀 더 강한 조건으로써 f ∈ C 1 ( E ) f \in C^{1} (E) f ∈ C 1 ( E ) 대신 립시츠 조건 이 있어도 무방하다.
Part 1. f f f 는 로컬리 립시츠 다
로컬리 립시츠일 조건 : f ∈ C 1 ( E ) f \in C^{1}(E) f ∈ C 1 ( E ) 이면, f f f 는 E E E 에서 로컬리 립시츠다.
∂ f ∂ y \dfrac{\partial f}{\partial y} ∂ y ∂ f 가 연속이라고 가정했으므로 위의 정리에 의해 f f f 는 로컬리 립시츠이다. 따라서 로컬리 립시츠의 정의에 의해 모든 x , y ∈ B ( ϕ 0 ; ε ) ⊂ E \mathbf{x} , \mathbf{y} \in B \left( \phi_{0} ; \varepsilon \right) \subset E x , y ∈ B ( ϕ 0 ; ε ) ⊂ E 에 대해서 다음의 식을 만족하는 ε , K > 0 \varepsilon, K > 0 ε , K > 0 가 존재한다.
∣ f ( t , y 1 ) − f ( t , y 2 ) ∣ ≤ K ∣ y 1 − y 2 ∣
\left| f(t,y_{1}) - f(t,y_{2}) \right| \le K \left| y_{1} - y_{2} \right|
∣ f ( t , y 1 ) − f ( t , y 2 ) ∣ ≤ K ∣ y 1 − y 2 ∣
연속성과 컴팩트의 관계 : X X X 를 컴팩트 거리공간, Y Y Y 를 거리공간 , f : X → Y f:X\to Y f : X → Y 가 연속 이라고 하자. 그러면 f ( X ) f(X) f ( X ) 는 컴팩트다.
f f f 는 연속이므로 컴팩트셋 B : = B [ ϕ 0 ; ε 2 ] B : = B \left[ \phi_{0} ; {{ \varepsilon } \over {2}} \right] B := B [ ϕ 0 ; 2 ε ] 에서 바운디드고, M : = sup x ∈ B ∣ f ( x ) ∣ \displaystyle M : = \sup_{ \mathbf{x} \in B } | f ( \mathbf{x} ) | M := x ∈ B sup ∣ f ( x ) ∣ 를 잡을 수 있다 .
Part 2. 피카드 메소드
E E E 가 R n \mathbb{R}^{n} R n 에서 오픈이고 f ∈ C 1 ( E ) f \in C^{1} (E) f ∈ C 1 ( E ) 에 대해 초기값 문제
{ ϕ ˙ = f ( ϕ ) ϕ ( 0 ) = ϕ 0
\begin{cases}
\dot{ \phi } = f ( \phi )
\\ \phi (0) = \phi_{0}
\end{cases}
{ ϕ ˙ = f ( ϕ ) ϕ ( 0 ) = ϕ 0
가 있다고 하자. 함수의 시퀀스 { u k ( t ) } k = 0 ∞ \left\{ \mathbf{u}_{k} (t) \right\} _{ k =0}^{ \infty } { u k ( t ) } k = 0 ∞ 을
{ u 0 ( t ) = ϕ 0 u k + 1 ( t ) = ϕ 0 + ∫ 0 t f ( u k ( s ) ) d s
\begin{cases}
\mathbf{u}_{0} (t) = \phi_{0}
\\ \displaystyle \mathbf{u}_{k+1} (t) = \phi_{0} + \int_{0}^{t} f \left( \mathbf{u}_{k} (s) \right) ds
\end{cases}
⎩ ⎨ ⎧ u 0 ( t ) = ϕ 0 u k + 1 ( t ) = ϕ 0 + ∫ 0 t f ( u k ( s ) ) d s
과 같이 정의하면 연속함수 u ( t ) : = lim k → ∞ u k ( t ) \displaystyle \mathbf{u} (t) := \lim_{k \to \infty} \mathbf{u}_{k} (t) u ( t ) := k → ∞ lim u k ( t ) 는 주어진 초기값 문제의 솔루션이다.
연속함수 u k ( t ) \mathbf{u}_{k} (t) u k ( t ) 가 sup t ∈ [ − h , h ] ∣ u k ( t ) − ϕ 0 ∣ ≤ ε 2 \displaystyle \sup_{ t \in [ -h , h ] } | \mathbf{u}_{k} (t) - \phi_{0} | \le {{\varepsilon } \over {2 }} t ∈ [ − h , h ] sup ∣ u k ( t ) − ϕ 0 ∣ ≤ 2 ε 를 만족시면서
{ u 0 ( t ) = ϕ 0 u k + 1 ( t ) = ϕ 0 + ∫ 0 t f ( u k ( s ) ) d s
\begin{cases}
\mathbf{u}_{0} (t) = \phi_{0}
\\ \displaystyle \mathbf{u}_{k+1} (t) = \phi_{0} + \int_{0}^{t} f \left( \mathbf{u}_{k} (s) \right) ds
\end{cases}
⎩ ⎨ ⎧ u 0 ( t ) = ϕ 0 u k + 1 ( t ) = ϕ 0 + ∫ 0 t f ( u k ( s ) ) d s
와 같이 정의된다고 가정해보자.
u k \mathbf{u}_{k} u k 와 f f f 는 [ − h , h ] [-h,h] [ − h , h ] 에서 연속이므로 ( f ∘ u k ) ( f \circ \mathbf{u}_{k} ) ( f ∘ u k ) 역시 연속이다.
미적분학의 기본정리 : 함수 f f f 가 폐구간 [ a , b ] [a,b] [ a , b ] 에서 연속이면 함수 F ( x ) = ∫ a x f ( t ) d t \displaystyle F(x) = \int_{a}^{x} f(t) dt F ( x ) = ∫ a x f ( t ) d t 는 [ a , b ] [a,b] [ a , b ] 에서 연속, ( a , b ) (a,b) ( a , b ) 에서 미분가능 하며
d F ( x ) d x = f ( x ) {{dF(x)} \over {dx}} = f(x) d x d F ( x ) = f ( x )
그러면 미적분학의 기본정리에 의해 u k + 1 ( t ) = ϕ 0 + ∫ 0 t f ( u k ( s ) ) d s \displaystyle \mathbf{u}_{k+1} (t) = \phi_{0} + \int_{0}^{t} f \left( \mathbf{u}_{k} (s) \right) ds u k + 1 ( t ) = ϕ 0 + ∫ 0 t f ( u k ( s ) ) d s 역시 [ − h , h ] [-h, h] [ − h , h ] 에서 연속이다.식을 살짝 정리해서 부등식을 세우면 모든 t ∈ [ − h , h ] t \in [-h, h] t ∈ [ − h , h ] 에 대해
∣ u k + 1 ( t ) − ϕ 0 ∣ ≤ ∫ 0 t ∣ f ( u k ( s ) ) ∣ d s ≤ ∫ 0 h ∣ f ( u k ( s ) ) ∣ d s ≤ ∫ 0 h M d s ≤ M h
\begin{align*}
| \mathbf{u}_{k+1} (t) - \phi_{0} | \le & \int_{0}^{t} \left| f \left( \mathbf{u}_{k} (s) \right) \right| ds
\\ \le & \int_{0}^{h} \left| f \left( \mathbf{u}_{k} (s) \right) \right| ds
\\ \le & \int_{0}^{h} M ds
\\ \le & Mh
\end{align*}
∣ u k + 1 ( t ) − ϕ 0 ∣ ≤ ≤ ≤ ≤ ∫ 0 t ∣ f ( u k ( s ) ) ∣ d s ∫ 0 h ∣ f ( u k ( s ) ) ∣ d s ∫ 0 h M d s M h
다시 말해, h ∈ ( 0 , ε 2 M ] \displaystyle h \in \left( 0 , {{ \varepsilon } \over { 2M }} \right] h ∈ ( 0 , 2 M ε ] 를 선택함으로써 u k ( t ) \mathbf{u}_{k} (t) u k ( t ) 는 모든 t ∈ [ − h , h ] t \in [-h,h] t ∈ [ − h , h ] 와 k = 1 , 2 , 3 ⋯ k = 1,2,3 \cdots k = 1 , 2 , 3 ⋯ 에서 연속함수로 정의될 수 있다.
Part 3. 코시 시퀀스 { u k } k = 0 ∞ \left\{ \mathbf{u}_{k} \right\}_{k=0}^{\infty} { u k } k = 0 ∞
t ∈ [ − h , h ] t \in [-h , h ] t ∈ [ − h , h ] 에 대해 ∣ u j + 1 − u j ∣ | \mathbb{ u }_{ j + 1 } - \mathbb{ u }_{ j } | ∣ u j + 1 − u j ∣ 의 상한을 계산할 것이다.
Case 1. j = 1 j = 1 j = 1 ∣ u 2 ( t ) − u 1 ( t ) ∣ ≤ ∫ 0 t ∣ f ( u 1 ( s ) ) − f ( u 0 ( s ) ) ∣ d s ≤ K ∫ 0 t ∣ u 1 ( s ) − u 0 ( s ) ∣ d s ≤ K h sup t ∈ [ − h , h ] ∣ u 1 ( t ) − ϕ 0 ∣ ≤ K h ε 2
\begin{align*}
| \mathbb{ u }_{ 2 } ( t ) - \mathbb{ u }_{ 1 } ( t ) | \le & \int_{0}^{t} \left| f \left( \mathbf{u}_{1} (s) \right) - f \left( \mathbf{u}_{0} (s) \right) \right| ds
\\ \le & K \int_{0}^{t} | \mathbb{ u }_{ 1 } ( s ) - \mathbb{ u }_{ 0 } ( s ) | ds
\\ \le & K h \sup_{ t \in [ - h , h ] } | \mathbb{ u }_{ 1 } ( t ) - \phi_{ 0 } |
\\ \le & {{ K h \varepsilon } \over { 2 }}
\end{align*}
∣ u 2 ( t ) − u 1 ( t ) ∣ ≤ ≤ ≤ ≤ ∫ 0 t ∣ f ( u 1 ( s ) ) − f ( u 0 ( s ) ) ∣ d s K ∫ 0 t ∣ u 1 ( s ) − u 0 ( s ) ∣ d s K h t ∈ [ − h , h ] sup ∣ u 1 ( t ) − ϕ 0 ∣ 2 K h ε Case 2. j > 1 j > 1 j > 1 ∣ u j + 1 ( t ) − u j ( t ) ∣ ≤ ∫ 0 t ∣ f ( u j ( s ) ) − f ( u j − 1 ( s ) ) ∣ d s ≤ K ∫ 0 t ∣ u j ( s ) − u j − 1 ( s ) ∣ d s ≤ K h sup t ∈ [ − h , h ] ∣ u j ( t ) − u j − 1 ( t )
\begin{align*}
| \mathbb{ u }_{ j+1 } ( t ) - \mathbb{ u }_{ j } ( t ) | \le & \int_{0}^{t} \left| f \left( \mathbf{u}_{ j } (s) \right) - f \left( \mathbf{u}_{ j - 1 } (s) \right) \right| ds
\\ \le & K \int_{0}^{t} | \mathbb{ u }_{ j } ( s ) - \mathbb{ u }_{ j - 1 } ( s ) | ds
\\ \le & K h \sup_{ t \in [ - h , h ] } | \mathbb{ u }_{ j } ( t ) - \mathbf{u}_{j-1} ( t )
\end{align*}
∣ u j + 1 ( t ) − u j ( t ) ∣ ≤ ≤ ≤ ∫ 0 t ∣ f ( u j ( s ) ) − f ( u j − 1 ( s ) ) ∣ d s K ∫ 0 t ∣ u j ( s ) − u j − 1 ( s ) ∣ d s K h t ∈ [ − h , h ] sup ∣ u j ( t ) − u j − 1 ( t ) 재귀적으로 풀어내면 Case 1. 에 의해
∣ u j + 1 ( t ) − u j ( t ) ∣ ≤ ( K h ) j ε 2
| \mathbb{ u }_{ j+1 } ( t ) - \mathbb{ u }_{ j } ( t ) | \le {{ (Kh)^{j} \varepsilon } \over {2}}
∣ u j + 1 ( t ) − u j ( t ) ∣ ≤ 2 ( K h ) j ε
m > k > N m > k > N m > k > N 과 h ∈ ( 0 , 1 K ) \displaystyle h \in \left( 0 , {{1} \over { K }} \right) h ∈ ( 0 , K 1 ) 이라 하고 c : = K h c := K h c := K h 라고 두면
∣ u m ( t ) − u k ( t ) ∣ ≤ ∑ j = k m − 1 ∣ u j + 1 ( t ) − u j ( t ) ∣ ≤ ∑ j = N ∞ ∣ u j + 1 ( t ) − u j ( t ) ∣ ≤ ∑ j = N ∞ ( K h ) j ε 2 = c N 1 − c ε 2
\begin{align*}
| \mathbb{ u }_{ m } ( t ) - \mathbb{ u }_{ k } ( t ) | \le & \sum_{j = k}^{m-1} | \mathbf{u}_{j+1} (t) - \mathbf{u}_{j} (t) |
\\ \le & \sum_{j = N}^{ \infty } | \mathbf{u}_{j+1} (t) - \mathbf{u}_{j} (t) |
\\ \le & \sum_{j = N}^{ \infty } {{ ( K h )^{ j } \varepsilon } \over {2}} = {{ c^{N} } \over { 1 - c}} {{ \varepsilon } \over {2}}
\end{align*}
∣ u m ( t ) − u k ( t ) ∣ ≤ ≤ ≤ j = k ∑ m − 1 ∣ u j + 1 ( t ) − u j ( t ) ∣ j = N ∑ ∞ ∣ u j + 1 ( t ) − u j ( t ) ∣ j = N ∑ ∞ 2 ( K h ) j ε = 1 − c c N 2 ε
∣ c ∣ < 1 |c| < 1 ∣ c ∣ < 1 이므로 N → ∞ N \to \infty N → ∞ 일 때 c N 1 − c ε 2 \displaystyle {{ c^{N} } \over { 1 - c}} {{ \varepsilon } \over {2}} 1 − c c N 2 ε 은 0 0 0 으로 수렴한다. 다시말해, 모든 ε > 0 \varepsilon > 0 ε > 0 에 대해
m , k ≥ N ⟹ ∥ u m − u k ∥ = sup t ∈ [ − h , h ] ∣ u m ( t ) − u k ( t ) ∣ < ε
m , k \ge N \implies \| \mathbf{u}_{m} - \mathbf{u}_{k} \| = \sup_{ t \in [-h , h ] } | \mathbf{u}_{m} ( t ) - \mathbf{u}_{k} ( t ) | < \varepsilon
m , k ≥ N ⟹ ∥ u m − u k ∥ = t ∈ [ − h , h ] sup ∣ u m ( t ) − u k ( t ) ∣ < ε
을 만족하는 N N N 이 존재한다. 이는 { u k } k = 0 ∞ \left\{ \mathbf{u}_{k} \right\}_{k=0}^{\infty} { u k } k = 0 ∞ 이 C [ − h , h ] C [ - h , h ] C [ − h , h ] 의 코시 수열임을 의미한다.(물론 여기서 선택되는 h h h 는 0 < h < min ( b M , 1 K ) \displaystyle 0 < h < \min \left( {{b} \over {M}} , {{1} \over {K}} \right) 0 < h < min ( M b , K 1 ) 을 만족해야한다.)
Part 4. 바나흐 공간
C [ − h , h ] C [ -h , h ] C [ − h , h ] 는 바나흐 공간이므로 u ( t ) : = lim k → ∞ u k ( t ) \displaystyle \mathbf{u} (t) := \lim_{k \to \infty} \mathbf{u}_{k} (t) u ( t ) := k → ∞ lim u k ( t ) 는 연속함수다. u \mathbf{u} u 가 연속이므로 ( f ∘ u ) ( f \circ \mathbf{u} ) ( f ∘ u ) 역시 연속이고, 미적분학의 기본정리에 의해
u ˙ ( t ) = ( ϕ 0 + ∫ 0 t f ( u ( s ) ) d s ) ′ = f ( u ( t ) )
\dot{\mathbf{u} } (t) = \left( \phi_{0} + \int_{0}^{t} f \left( u(s) \right) ds \right)' = f \left( \mathbf{u} (t) \right)
u ˙ ( t ) = ( ϕ 0 + ∫ 0 t f ( u ( s ) ) d s ) ′ = f ( u ( t ) )
또한 t = 0 t = 0 t = 0 이면 u ( 0 ) = ϕ 0 + ∫ 0 0 f ( u ( s ) ) d s = ϕ 0 + 0 = ϕ 0 \displaystyle \mathbf{u} (0) = \phi_{0} + \int_{0}^{0} f \left( u(s) \right) ds = \phi_{0} + 0 = \phi_{0} u ( 0 ) = ϕ 0 + ∫ 0 0 f ( u ( s ) ) d s = ϕ 0 + 0 = ϕ 0 따라서 u \mathbf{u} u 는 모든 t ∈ [ − h , h ] t \in [ - h , h ] t ∈ [ − h , h ] 에 대해 주어진 초기값 문제의 솔루션으로써 존재한다.
Part 5. 유일성
u \mathbf{u} u 와 v \mathbf{v} v 가 주어진 초기값 문제의 솔루션이라고 가정하자. ∣ u ( t ) − v ( t ) ∣ | \mathbf{u} (t) - \mathbf{v} (t) | ∣ u ( t ) − v ( t ) ∣ 가 가장 큰 값을 가지도록 하는 t t t 를 t 0 ∈ [ − h , h ] t_{0} \in [-h , h] t 0 ∈ [ − h , h ] 이라고 하면
∥ u − v ∥ = sup t ∈ [ − h , h ] ∣ u ( t ) − v ( t ) ∣ = ∣ ∫ 0 t 0 [ f ( u ( s ) ) − f ( v ( s ) ) ] d s ∣ ≤ ∫ 0 t 0 ∣ f ( u ( s ) ) − f ( v ( s ) ) ∣ d s ≤ K ∫ 0 t 0 ∣ u ( s ) − v ( s ) ∣ d s ≤ K h sup s ∈ [ − h , h ] ∣ u ( s ) − v ( s ) ∣ ≤ K h ∥ u − v ∥
\begin{align*}
\| \mathbf{u} - \mathbf{v} \| =& \sup_{t \in [-h,h ] } | \mathbf{u} (t) - \mathbf{v} (t) |
\\ =& \left| \int_{0}^{t_{0} } \left[ f \left( \mathbf{u} (s) \right) - f \left( \mathbf{v} (s) \right) \right] ds \right|
\\ \le & \int_{0}^{t_{0} } \left| f \left( \mathbf{u} (s) \right) - f \left( \mathbf{v} (s) \right) \right| ds
\\ \le & K \int_{0}^{t_{0} } \left|\mathbf{u} (s) - \mathbf{v} (s) \right| ds
\\ \le & K h \sup_{s \in [-h, h ] } \left| \mathbf{u} (s) - \mathbf{v} (s) \right|
\\ \le & K h \| \mathbf{u} - \mathbf{v} \|
\end{align*}
∥ u − v ∥ = = ≤ ≤ ≤ ≤ t ∈ [ − h , h ] sup ∣ u ( t ) − v ( t ) ∣ ∫ 0 t 0 [ f ( u ( s ) ) − f ( v ( s ) ) ] d s ∫ 0 t 0 ∣ f ( u ( s ) ) − f ( v ( s ) ) ∣ d s K ∫ 0 t 0 ∣ u ( s ) − v ( s ) ∣ d s K h s ∈ [ − h , h ] sup ∣ u ( s ) − v ( s ) ∣ K h ∥ u − v ∥
정리하면, ∥ u − v ∥ ≤ K h ∥ u − v ∥ \| \mathbf{u} - \mathbf{v} \| \le K h \| \mathbf{u} - \mathbf{v} \| ∥ u − v ∥ ≤ K h ∥ u − v ∥ 인데, K h < 1 Kh < 1 K h < 1 이므로 ∥ u − v ∥ = 0 \| \mathbf{u} - \mathbf{v} \| = 0 ∥ u − v ∥ = 0 이어야한다. 따라서 [ − h , h ] [-h, h ] [ − h , h ] 에서는 ∥ u ∥ = ∥ v ∥ \| \mathbf{u} \| = \| \mathbf{v} \| ∥ u ∥ = ∥ v ∥ 이어야한다.
■