logo

ド・モルガンの法則の証明 📂集合論

ド・モルガンの法則の証明

定理 1

  • [1] ド・モルガンの法則: ¬(pq)    ¬p¬q¬(pq)    ¬p¬q \lnot (p \land q) \iff \lnot p \lor \lnot q \\ \lnot(p \lor q) \iff \lnot p \land \lnot q
  • [2] ド・モルガンの定理: (AB)c=AcBc(AB)c=AcBc (A \cup B)^{c} = A^{c} \cap B^{c} \\ (A \cap B)^{c} = A^{c} \cup B^{c}

説明

ド・モルガンの法則とド・モルガンの定理は、それぞれ命題と集合に関するものだが、実際の会話ではあまり区別されない。法則でも定理でも ド・モルガン- とつけば、否定や補集合を取ると、括弧内の命題や集合と記号が「反転する」と理解されるためだ。

一方で、数学的帰納法によると、以下の一般化はもちろん、インデックスファミリーにまで拡張可能である。 (i=1Xi)c=i=1(Xi)c(i=1Xi)c=i=1(Xi)c&(αXα)c=α(Xα)c(αXα)c=α(Xα)c \begin{align*} \begin{matrix} \displaystyle \left( \bigcup_{i=1}^{\infty} X_{i} \right)^{c} = \bigcap_{i=1}^{\infty} (X_{i})^{c} \\ \displaystyle \left( \bigcap_{i=1}^{\infty} X_{i} \right)^{c} = \bigcup_{i=1}^{\infty} (X_{i})^{c} \end{matrix} &\qquad \& \begin{matrix} \displaystyle\left( \bigcup_{\alpha \in \forall } X_{\alpha} \right)^{c} = \bigcap_{\alpha \in \forall} (X_{\alpha})^{c} \\ \displaystyle \left( \bigcap_{\alpha \in \forall} X_{\alpha} \right)^{c} = \bigcup_{\alpha \in \forall } (X_{\alpha})^{c} \end{matrix} \end{align*}

証明

[1]

真理表で証明する。

パート1. ¬(pq)    ¬p¬q\lnot (p \land q) \iff \lnot p \lor \lnot q

20210117\_105233.png


パート2. ¬(pq)    ¬p¬q\lnot(p \lor q) \iff \lnot p \land \lnot q

20210117\_105241.png

[2]

パート1. (AB)c=AcBc(A \cup B)^{c} = A^{c} \cap B^{c}

x(AB)c    ¬(xAB)    ¬(xAxB)    ¬(xA)¬(xB)    xAcxBc    x(AcBc)\begin{align*} x \in (A \cup B)^{c} \iff & \lnot (x \in A \cup B) \\ \iff & \lnot ( x \in A \lor x \in B ) \\ \iff & \lnot ( x \in A ) \land \lnot ( x \in B ) \\ \iff & x \in A^{c} \land x \in B^{c} \\ \iff & x \in ( A^{c} \cap B^{c} ) \end{align*}


パート2. (AB)c=AcBc(A \cap B)^{c} = A^{c} \cup B^{c}

x(AB)c    ¬(xAB)    ¬(xAxB)    ¬(xA)¬(xB)    xAcxBc    x(AcBc)\begin{align*} x \in (A \cap B)^{c} \iff & \lnot (x \in A \cap B) \\ \iff & \lnot ( x \in A \land x \in B ) \\ \iff & \lnot ( x \in A ) \lor \lnot ( x \in B ) \\ \iff & x \in A^{c} \lor x \in B^{c} \\ \iff & x \in ( A^{c} \cup B^{c} ) \end{align*}


  1. 이흥천 역, You-Feng Lin. (2011). 집합론(Set Theory: An Intuitive Approach): p29, 115. ↩︎